Με τη νέα σχολική χρονιά να βρίσκεται προ των πυλών, αρκετοί είναι οι προβληματισμοί και το άγχος των γονιών σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό. Περιστατικά από την περσινή σχολική χρονιά – και όχι μόνο – που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, τους έχουν δικαιολογημένα θορυβήσει και ανησυχήσει.
Ο εκφοβισμός είναι γεγονός. Υπάρχει μέσα στα σχολεία μας και τα τελευταία χρόνια οι τρόποι εκδήλωσής του γίνονται ολοένα και σκληρότεροι. Η αντιμετώπισή του όμως, χρειάζεται να κινείται ταυτόχρονα και παράλληλα με την πρόληψή του.
Όντας ένα κοινωνικό φαινόμενο, το bullyingδεν είναι απλώς μια απομονωμένη πράξη επιθετικότητας από έναν θύτη προς ένα θύμα. Είναι ένα πρόβλημα κοινωνικών σχέσεων, το οποίο περιλαμβάνει όλους τους συμμετέχοντες. Από τη στιγμή που η αιτιολογία του εκφοβισμού είναι πολυπαραγοντική και η αντιμετώπισή του χρειάζεται να είναι πολυεπίπεδη, κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή όλων. Χρειάζεται επίσης, ο καθένας να αναλάβει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί.
Όσον αφορά στο σχολικό πλαίσιο, κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει ρόλο κι ευθύνη. Ο βαθμός εμπλοκής κάθε μέλους, σχετίζεται τόσο με την ιδιότητά του, όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την ένταση του περιστατικού. Διαφορετικός είναι ο ρόλος και η ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος αυτός του δασκάλου, άλλος των συμμαθητών κι άλλος των γονιών.
Από την αρχή της σχολικής χρονιάς χρειάζεται να γίνει επιμόρφωσητων γονιών, των μαθητών και των εκπαιδευτικών σχετικά με τον εκφοβισμό. Είναι επίσης απαραίτητη η θέσπιση κάποιων κανόνων και των αντίστοιχων συνεπειών, οι οποίες θα γνωστοποιηθούν τόσο στα παιδιά, όσο και στους γονείς. Οι γονείς ακόμη, χρειάζεται να αποδεχθούν ότι είτε έχουν παιδί θύτη, είτε θύμα, χρειάζεται και στις δύο περιπτώσεις να σταθούν δίπλα στο παιδί τους και να το βοηθήσουν.
Η κουλτούρα και η νοοτροπία των θεατών χρειάζεται παράλληλα να μετατεθεί από την απάθεια στην ενεργό εμπλοκή, αποδυνάμωση του θύτη και προστασία του θύματος. Ενεργός εμπλοκή, δεν σημαίνει ότι ο θεατής θα χτυπήσει τον θύτη προκειμένου να υπερασπιστεί το θύμα. Η ενεργός εμπλοκή προϋποθέτει ότι τα παιδιά έχουν διδαχθεί κι έχουν κατακτήσει τους τρόπους εκείνους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν και να προστατέψουν το θύμα.
Πολύ σημαντική είναι επίσης και η συναισθηματική ενίσχυση όλων των εμπλεκομένων. Η απόκτηση και η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης μέσω της μαθησιακής διαδικασίας, έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί ανασταλτικά στη δημιουργία θυτών ή θυμάτων. Γονείς κι εκπαιδευτικοί, χρειάζεται να οδηγήσουν τους μαθητές στη μάθηση και στη δημιουργία, προκειμένου να μην έχουμε παιδιά θύτες που έχουν ανάγκη να επιβληθούν, παιδιά θύματα που θα υπομένουν παθητικά τις εκφοβιστικές συμπεριφορές, αλλά και μαθητές θεατές, οι οποίοι θα τρομοκρατούνται από τους θύτες και θα μένουν απαθείς.
Το κοινωνικό κεφάλαιο του σχολικού εκφοβισμού είναι τεράστιο κι ανεξάντλητο. Αν χρειάζεται όμως να δοθεί μία και μόνο συμβουλή προκειμένου να μην έχουμε περιστατικά με τραγική κατάληξη, αυτή είναι η γνωστοποίησή του από τα θύματα αλλά και τους θεατές. Τα παιδιά θύματα χρειάζεται να μιλούν! Να μιλούν για αυτό που τους συμβαίνει στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς ή σε κάποιο άτομο που εμπιστεύονται. Ο εκφοβισμός είναι μια επίπονη και δύσκολη κατάσταση για να την αντιμετωπίσει κανείς μόνος. Δεν χρειάζεται να ψάχνουμε κατόπιν εορτής το τι είχε προηγηθεί και πώς θα ήταν τα πράγματα.
Ο εκφοβισμός πονά. Οι συνέπειές του είναι καταστροφικές και ακολουθούν τους εμπλεκομένους για όλη τους τη ζωή. Ας τον προλάβουμε λοιπόν φέτος, παρά να τον αντιμετωπίζουμε στη συνέχεια. «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν».
Δωρίτα Μαρκαντώνη
Εκπαιδευτικός
MSc in Leadership and Management in Education
Εισηγήτρια σε θέματα Εκφοβισμού
